Sivilce tedavi edilebilir bir hastalıktır. Dermatolog kontrolünde düzenli tedavi gerekldir. Akne sivilce tedavisinde sabır ve doktorunuzla diyaloğunuzun devam etmesi çok önemlidir.
Sivilce (akne) ve tedavisi hakkında sorular ve yanıtları
Sivilce (akne) nedir?
Sivilce cildimizde bulunan yağ bezlerinin hastalığıdır. Yağ bezleri, avuç içi ayak tabanı ve ayak sırtı hariç tüm vücutta mevcuttur. Yağ bezleri, en çok oranda yüz, sırt, göğüs ve omuzlarda bulunmaktadır. Bu bölgedeki yağ bezleri diğer vücut bölgelerine göre daha geniştir. Bu yüzden sivilce hastalığı en çok yüz ve sırt bölgesinde görülmektedir.
Sivilce ergenlik çağı hastalığı olarak bilinmesine rağmen, aslında tüm yaş gruplarını etkileyebilir. Yenidoğan bir bebekte bile sivilce görülebilir. Bazı kişilerde sivilce 40’lı yaşlarda, halen çıkmaya devam edebilir. Değişik yaş gruplarını tutabilen bir hastalık olan sivilce, daha çok genç erişkin hastalığıdır. Genellikle ergenlik döneminde ortaya çıkar. Sivilceden etkilenen kişilerin %85’i 12-24 yaş arasındadır. Sivilce genç kızlarda adet döneminden bir yıl önce başlayabilir.
Sivilce nasıl oluşur :
Temel olarak sivilcenin oluşum mekanizması dörde ayrılır:
1. Anormal foliküler (yağ kanalı) keratinizasyon (hücresel artış)
2. Artmış sebum (yağ) üretimi
3. Propionibacterium acnes (P.acnes) adlı mikrobun yağ (sebum) içinde çoğalması ve artmış iltahapsal yanıt (inflamasyon)
1. Anormal foliküler (yağ kanalı) keratinizasyon (hücresel artış)
Anormal foliküler keratinizasyon yağ kanalının içini döşeyen hücrelerde artış ve bunların kanal içine dökülmelerinde ve yapişkanlıklarında artıştır. Bunun sonucu olarak yağ bezinin kanalı tıkanır . Bu tıkaç nedeniyle yağ kanalı içinde yağ ve hücre artıkları birikir . Mikrokomedon denilen ilk sivilce öncüsü lezyon oluşur.
2. Yağ bezlerinden yağ salınımı artmıştır.
Yağ bezleri avuç içi ayak tabanı ve ayak sırtı hariç tüm vücutta mevcuttur. Yağ bezlerinin en geniş ve en çok sayıda olanları yüz, sırt, göğüs ve omuzlarda bulunur. Yağ salgılanması hayatın ilk 6 ayında yüksek orandadır . 6. aydan sonra bu oran düşer. Çocukluk çağı boyunca düşük kalır. Ergenlik dönemiyle birlikte yağ salgılanması çoğalmaya başlar. Tüm sivilce hastalarında ciltten yağ (sebum) salgılanması artmıştır. Sivilceli hastaların normal ciltli kişilere göre daha geniş yağ bezleri vardır ve daha fazla yağ salgılanır.
Yağ bezleri temel olarak hormonlarla kontrol edilir. Testesteron (erkeklik hormonu) deride dihidro testesterona dönüşür. Dihidrotesteron direk olarak yağ bezlerini büyüklüğünü ve çalışmasını arttırır.
Aslında sivilceli hastaların yapılan tetkiklerinde kan hormon seviyesi normal bulunmuştur. Ancak yağ hücrelerinde hormonlara karşı aşırı hassasiyet olduğu düşünülmektedir. Yani yağ hücreleri normal seviyedeki bir hormona, yüksek seviyedeki bir hormona verdiği gibi cevap vermektedir. Fazla yağ salgılanmaktadır. Ancak bazı sivilceli hastalarda hormonal dengesizlik de olabilir.
3. Propionibacterium acnes (P.acnes) adlı mikrobun yağ (sebum) içinde çoğalması ve artmış iltahapsal yanıt (inflamasyon)
P.acnes normalde ciltte bulunan bir mikroptur. P.acnes’in salgıladığı enzimler tıkanmış yağ kanalı içindeki yağları parçalar. Bu yağların parçalanması sonucunda serbest yağ asitleri ortaya çıkar. Serbest yağ asitleri yağ kanalı hücrelerinin yapısını bozar ve yağ kanalının tıkanmasına katkıda bulunur. Ayrıca iltihap oluşturan hücreleri çekerek artmış iltihapsal yanıta neden olur. Sivilcenin sert, kırmızı ve derin elemanları bu şekilde oluşur. Bazen iltihap şiddetli olur yağ kanalı parçalanır ve iltihap çevre dokuya yayılır. Bu durumda da sivilce iz bırakmaktadır.
Sivilce tedavisi için nasıl bir temizlik yapılmalıdır:
1. Sivilceye kirlilik yol açmadığı için aşırı yıkanmak ve keselemek faydalı değildir. Günde iki seferden fazla yıkanılmamalıdır. Daha fazla yıkanmak cildin doğal yapısını bozar, cildi kurutur, sivilceye eğilimli bölgeleri tahriş eder. Aşırı yıkanmak ciltten yağ salgılanmasını arttırarak yeni sivilce oluşumunu artırabilir.
2. Cilt temizliğinde aşırı ovalamak ve keselemek doğru değildir.
3. Tonik kullanılmak istenirse, alkol oranı yüksek olan ürünler kullanılmamalıdır. Alkol cildi kurutur. Bu da yağ kanallarından daha fazla yağ salgılanmasına yol açarak tahriş ve sivilceleri arttırır.
4. Yüze fazla ellenmemelidir. Cilt yüzeyinde normalde Propionibacterium acnes (sivilce oluşturan mikrop) zaten bulunur. Yağ kanalına girmediği müddetçe de zararsızdır. Yüze çok fazla ellemek, eli sürekli çenede tutmak bu bakterinin yağ kanallarına girişini kolaylaştırabilir.
5. Sivilceler elle veya herhangi bir aletle sıkılmamalı ve oynanmamalıdır. Bu tür hareketler yine deri yüzeyindeki Propionibacterium acnes’i derine iterek tahriş ve iltihabı arttırır. Ayrıca deride tahribat yaparak kalıcı izlere neden olabilir.
6. Egzersiz sonrası hemen duş alınmalıdır. Egzersiz esnasında terleme, ısı artışı ve giysilerin tahrişi ile bakterilerin yayılması için uygun ortam oluşur. Bu yüzden spor sonrası mümkün olduğunca hemen sonrasında duş alınmalıdır.
Sivilcede diyetin rolü :
Sivilce yiyecekler nedeniyle oluşmaz. Kısıtlayıcı diyetler derinizi düzeltmez. Uzun yıllar çikolata , yağlı gıdalar sivilce etkeni olarak suçlanmıştır. Ancak bilimsel olarak kanıt bulunamamıştır. Sivilce kendi kendine de iyileşmeler veya kötüleşmeler gösterdiğinden gıdalarda yanılgıya düşmemek gereklidir. Yinede böyle bir gözleminiz var ise bu gıdalardan kaçınmanız gerekir.
Sivilcede kozmetikler nasıl kullanılır?
Sivilceli kişiler göz makyajı, allık ve ruj rahatlıkla kullanabilirler. Yalnızca deri yüzeyine uygulanan fondöten ve pudranın uygun olması önemlidir. Eğer likit fondöten veya nemlendirici kullanıyorsanız yağsız ve su bazlı olaması gereklidir. Seçtiğiniz ürünün üzerinde non-comedogenic ve oil-free ibaresi olması uygundur. Bu tür ürünler geceleri mutlaka temizlenmelidir. Benzoil peroksid, salisilik asit, sulfur içeren kapatıcı deri losyonları sivilce lekelerini güvenle gizler. Pudralı yağsız ürünler kapatıcı olarak kullanılabilir. Saç spreyleri ve jelllerin yüze gelmemesine özen gösterilmelidir.
Sivilcenin iç hastalıklarıyla ilgisi var mıdır?
Çoğu kez sivilcenin karaciğer hastalığına bağlı olduğu düşünülür. Günümüzde sivilcenin iç hastalığına bağlı olmadığını biliyoruz. Sadece hormon bozuklukları ve kullanılan birtakım ilaçlar sivilceye neden olabilir. Kadınlarda böbrek üstü bezlerinin veya yumurtalıkların aşırı miktarda erkeklik hormonu (androjenler) üretmesi halinde sivilcelenme olabilir. Uzun süren, tedaviye yanıt vermeyen, saç dökülmesi ve tüylenmenin olduğu durumlarda dermatologunuz bu açıdan test isteyecektir.
Hangi ilaçlar sivilceyi artırabilir?
Tedavi amacıyla kullanılan bazı ilaçlar (kortizon, B12 vitamini, hormon ilaçları vb) sivilceye neden olabilir veya çoğaltabilir.
Stres sivilceye neden olabilir mi?
Stres sivilcenin ana nedenlerinden değildir. Ancak stresli dönemlerde bazı hormonların açığa çıkması nedeni ile sivilcelerin ortaya çıkmasına veya artışa sebep olabilir.
Güneşlenmenin ve solaryumun sivilce üzerine etkisi nedir?
Güneşin ültraviyole ışınlarının kurutucu ve bakterileri azaltıcı rolü bilinmektedir. Bu nedenle güneşlenme genellikle sivilceleri azaltır. Ancak bu yanıltıcı bir durum da olabilir. Aşırı güneşlenme sonrasında deri kendini zararlı ültraviyole ışınlarından korumak için kalınlaşır. Önce azalan sivilceler, derinin kalınlaşıp gözeneklerin tıkanması sonucu daha şiddetlenebilir. Solaryumda ültraviyole ışığı olup aynı etki mekanizmasına sahiptir. Günümüzde ültraviyolenin yaşlandırıcı ve deri kanseri yapıcı etkileri nedeniyle aşırı güneşlenmeyi tavsiye etmiyoruz. Yaz aylarında güneşten koruyucu kullanırken bu ürünün su bazlı ve yağ içermemesine özellikle dikkat edilmelidir. Sivilce çoğalmasına neden olabilir. Bazı akne hastalarında da tam tersi, yaz aylarında sivilce artışı olabilir. Bu durum terleme ile birlikte yağ salgının artmasının artışından kaynaklanmaktadır.
Cinsel yaşamın sivilce üzerine etkisi var mıdır?
Yapılan bilimsel çalışmalarda cinsel yaşamla sivilce arasında bağlantı kurulamamıştır. Sivilcelerin ergenlik çağında görülüp 20li yaşlarda sona ermesi ve bu dönemin de cinsel yaşamın başlamasına denk gelmesi böyle bir kanı yerleşmesine neden olmuştur.
Sivilce derecelendirmesi
Sivilce hafif, orta ve şiddetli olarak sınıflandırılır. Tedaviler Sivilcenin derecesine ve tipine göre yapılır.
Sivilce tedavisi genel bilgiler:
Sivilce etkili bir şekilde tedavi edilebilir ancak tedavi yavaş ilerler. Sivilce tedavisinde iyileşmeler 2. ayda başlar ve 4-8 ay arasında tamamen bir düzelme sağlanır. Özellikle ilk 1. ayda sivilcenin artması gibi durumlar söz konusu olabilir. Düzelmeler zaman alır. Eğer sivilceler 6-8 haftada iyileşmeye başlamadıysa tedavinin değiştirilmesi gerekir.
Sivilce tedavileri sivilcenin tipine göre belirlenir. Sivilce tedavisinde dışardan porların tıkanmasını engelleyen ve bakterileri azaltan A vitaminli veya benzoyil peroxidli krem, jel veya losyonlar önerebilir. Bu ürünler bazen kuruluk ve soyulma yaratabilir. Deriye sürülerek kullanılan antibiyotikler de vardır. Bunların kullanımı daha hafif sivilcelerdedir. Eğer geniş kırmızı ve derin sivilceleriniz varsa bunlara direk olarak içine kortizon enjekte edilerek hemen iyileşmesi sağlanabilir.
Ağız yoluyla antibiyotikler özellikle tetrasiklin, doksisiklin veya eritromisin orta ve şiddetli sivilcede kullanılırlar. Antibiyotikler kıl folikülündeki bakterileri azaltırlar. Bu da kızarıklıklar ve iltihaplanmaları azaltır.
Doğum kontrol hapları kadınlarda sivilceyi önemli derecede iyileştirdikleri gözlemlenebilir bu amaçla tedavi maksadıyla da kullanılırlar.
Dermatologunuz siyah noktacık beyaz yağ butonlarını ve iltihaplı kesecikleri özel aletlerle temizleyebilir. Ancak kendiniz bunlarla oynamamalısınız. Sivilceyi derinleştirerek daha fazla büyümesine ve iz bırakmasına neden olabilirsiniz
Kimyasal peeling (kimyasal soyma)
Son yıllarda peeling yani cilt soyma yöntemleri sivilce tedavisinde rol oynamaya başlamıştır. Peeling yönteminde uygulanan maddelere başlıca alfa- hydroxy asitler (glikolik asit, laktik asit, pyrüvik asit), beta- hydroxy asit (salisilik asit), Jessner’s solüsyonu( %95 ethanol (alkol) içinde resorcinol, salisilik asit ve laktik asit ) örnek verilebilir .
Alfa- hydroxy asitlerin % 5-20 aralarında ve beta- hydroxy asitin (salisilik asit) %2’lik krem, losyon ve jel şeklinde evde uygulamaya yönelik ürünleri mevcuttur. Sivilce tedavisine yardımcı olarak veya peeling tedavisi sonrası bakım amacıyla kullanılır. Ayrıca yağlı ciltlerde yağ kontrolü ve yağlanmanın getirdiği hafif sivilceleri geçirmek içinde önerilmektedir. Bu ürünler cildi soyarak yeniler , gözeneklerin temiz kalmasını sağlar ve böylece sivilceye engel olur. Beta hydroxy asit (salisilik asit) ayrıca iltihap dindirici özelliğe sahiptir.
Alfa- hydroxy asitlerin % 35-90 ve beta hydroxy asitin (salisilik asit) %20-30 yüksek konsantrasyondaki
formülleri ofis uygulamaları şeklinde tedavide kullanılır. Doktor kontrolündeki bu uygulamada asit solüsyonu deriye sürülür birkaç dakika beklenir ve daha sonra yıkanarak ciltten uzaklaştırılır. Bu uygulamalar 1-4 hafta aralıklarla yapılır. Hem sivilce tedavisi olarak hem de tedavi sonrası izlerin giderilmesi amacıyla uygulanmaktadır. Oldukça faydalı bir tedavi yöntemidir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder